Ministerstwo Środowiska zrealizowało w 2010 roku badanie świadomości Polaków w zakresie znajomości tematyki i znaczenia terminu bioróżnorodności "Stan świadomości i postaw mieszkańców Polski wobec utraty różnorodności biologicznej  Raport z badania ilościowego"

Poniżej przedstawiamy wstęp i streszczenie wyników z Raportu. Pełen raport dostępny jest na stronie http://www.mos.gov.pl/g2/big/2010_12/fe61746fcc80845867445b25bb4d2857.pdf

Wstęp

Jak pokazują badania, w ostatnich dziesięcioleciach nastąpiła znaczna utrata światowej różnorodności biologicznej, na poziomie ekosystemów, gatunków i genów. Utrata samej bioróżnorodności, jak i utrata jej użytkowania i wartości kulturowych, które ze sobą niesie, prowadzi do wymierania i zubożania Ziemi, oznacza niebezpieczeństwo dla ludzkiego zdrowia i dobrobytu. Ma to również wpływ na obniżenie jakości usług ekosystemowych. Po osiągnięciu pewnego poziomu niekorzystnych zmian odtworzenie ekosystemów staje się trudne lub wręcz niemożliwe. Według Milenijnej Oceny Ekosystemów, przygotowanej przez Sekretariat Generalny ONZ, ekosystemy europejskie narażone były w większym stopniu na fragmentację powodowaną działalnością człowieka niż te występujące na innych kontynentach. Wielu gatunkom europejskim grozi wyginięcie. Głównymi czynnikami powodującymi straty jest fragmentacja siedlisk zwierząt, degradacja i zniszczenie, powstałe na skutek zmian w użytkowaniu gruntów, prowadzenia prac budowlanych, katastrof, globalizacji. Istotne jest również nieuznawanie w ramach tradycyjnej ekonomii wartości gospodarczej kapitału naturalnego i usług ekosystemowych. Formułowanie strategii działań w tym zakresie musi pociągać za sobą poważną pracę nad wzrostem świadomości społecznej. Zagadnienie jest jednak bardzo skomplikowane w komunikacji – różnorodność biologiczna jest efektem współzależności całych systemów. Istnieje potrzeba edukacji, prowadzenia kampanii informacyjnych na temat mechanizmów utraty różnorodności biologicznej.

Badanie „Stan świadomości i postaw mieszkańców Polski wobec utraty różnorodności biologicznej” miało na celu zdiagnozowanie aktualnego stanu świadomości Polaków w zakresie świadomości różnorodności biologicznej i jej utraty, oznak, sposobów, instytucji i programów właściwych do jej ochrony.

Streszczenie wyników badań

• „Różnorodność biologiczna” jest terminem specjalistycznym, nie rozumianym w sposób naturalny. Tylko 19% Polaków deklaruje styczność z tym terminem, a 27% podaje spontanicznie względnie właściwe rozumienie pojęcia. Podobnie, z terminem „utrata różnorodności biologicznej” zetknęło się ok. 20% osób.
• 7% Polaków wie, że rok 2010 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Różnorodności Biologicznej.
• Mimo braku styczności z fachowymi terminami, zdecydowana większość Polaków uznaje utratę różnorodności biologicznej za istotny problem; w dodatku dotyczący Polski w podobnym stopniu co całej Ziemi.
• Problem ten nie jest jednak odczuwany bezpośrednio osobiście, co wpływa na niską motywację do poszerzania swojej wiedzy na temat problemów środowiska.
• Przyczyny i skutki utraty różnorodności biologicznej są słabiej rozpoznane. Respondenci mówią ogólnikami i powtarzają najczęstsze przyczyny oraz skutki różnych innych problemów ekologicznych na Ziemi. W tym świetle zwraca uwagę niedocenianie intensywnego rolnictwa wśród przyczyn oraz pogorszenia jakości usług ekosystemowych wśród skutków.
• Polacy wiedzą, że są niedoinformowani w zakresie różnorodności biologicznej. Wiedzę czerpią głównie z telewizji, w tym z kanałów tematycznych. Ten kanał był wskazany jako najwygodniejszy także przez osoby, które żadnej wiedzy nie mają.
• Problem środowiska jest na co dzień zdominowany przez inne kwestie, które otaczają współczesnego człowieka, dlatego powszechnie dostrzegana jest potrzeba promocji różnorodności biologicznej. Ze względu na istnienie różnych typów osób, promocję taką powinno się wspierać, zarówno pokazując komunikaty pozytywne (co możemy stracić), jak i negatywne (jakie straty nas czekają, jeśli nie zatrzymamy pewnych zjawisk).
• Kwestia ochrony różnorodności biologicznej – tak jak wiele innych kwestii w Polsce – uznawana jest za domenę krajowych władz centralnych – prawie 60% osób wskazuje je jako odpowiedzialne za tą sferę. Inne podmioty – instytucje międzynarodowe, samorządy i organizacje ekologiczne – uznawane są prawdopodobnie za zbyt słabe w zmierzeniu się z tym skomplikowanym problemem.
• Aż 58% Polaków deklaruje podejmowanie pewnych działao proekologicznych. Wynik ten jest zapewne zawyżony wobec rzeczywistości z uwagi na poprawnośd polityczną takich zachowao, chod z drugiej strony, działania te są często drobne i ponadto motywowane ekonomicznie (np. własna torba zamiast płatnych reklamówek, taniej wywożone sortowane śmieci, oszczędzanie wody).
• Spośród międzynarodowych programów ochrony przyrody, unijny program Natura 2000 znany jest przez tylko ¼ Polaków, natomiast CITES – przez zaledwie 2%.

Źródło: http://www.mos.gov.pl/g2/big/2010_12/fe61746fcc80845867445b25bb4d2857.pdf